Citylab010 uitgelicht (III): Speaksee maakt Rotterdam toegankelijker voor slechthorenden en anderstaligen

‘Het gevoel onderdeel te zijn van de maatschappij is goed voor de gezondheid’

De gemeente Rotterdam steunt met CityLab010 Rotterdamse initiatiefnemers met een vooruitstrevend plan voor de stad. In 2021 kregen 49 initiatieven bij elkaar 3 miljoen euro. Wij lichten de drie Life Sciences & Health-initiatieven uit. In deel 3: Speaksee, opgericht door Jari Hazelebach. Dit initiatief ontving een subsidie van 80.000 euro.

Voor mensen die doof of zwaar slechthorend zijn, is het moeilijk om (groeps)gesprekken te volgen. Dat geldt in de privésfeer, maar ook op het werk. Daarnaast zijn bijvoorbeeld zorg en publieke voorzieningen minder toegankelijk. Dit zorgt ervoor dat veel dove mensen zich niet volledig onderdeel voelen van de maatschappij. Jari Hazelebach, zoon van twee dove ouders, bedacht Speaksee, een revolutionair microfoonsysteem dat zeer accuraat groepsgesprekken omzet naar geschreven tekst. Dit deed hij samen met Marcel van der Ven, nu CTO van Speaksee. Doordat alle sprekers met een andere kleur worden weergegeven, kan een doof persoon volgen wie wat zegt. Voor Citylab010 2021 deed Jari een nieuwe aanvraag, waarbij het vertalen van gesproken tekst voor anderstaligen centraal staat.

Hoe is het idee voor Speaksee ontstaan?

Jari: ‘Mijn beide ouders zijn doof. Ik zag dagelijks hoeveel moeite ze hadden om gesprekken te volgen. En dan met name groepsgesprekken. Mijn vader kwam elke dag uitgeput thuis van zijn werk, omdat het veel energie kostte om vergaderingen te volgen. Als we met de familie bij elkaar waren, bijvoorbeeld met kerst, was het voor hen lastig om deel te nemen aan gesprekken. Onbewust werden ze daardoor buitengesloten. Die frustratie – van hen, maar ook van mij – wilde ik oplossen.

‘In onze zoektocht stuitten we op verschillende apps. De meeste voldeden niet aan onze behoeften. Vaak werd de tekst niet goed vertaald, omdat de audio onvoldoende werd opgepikt. Bij apps die de tekst wél goed vertaalden, was niet duidelijk wie wat had gezegd. Uiteindelijk stuitte ik op een app van een startup in San Francisco. Iedereen deelnemers van een groepsgesprek moest een app downloaden. Als je dan in de microfoon van je telefoon praatte, werd de tekst in verschillende kleuren weergegeven.

‘Dat leek een goed concept voor mijn ouders. Daarom heb ik me als vrijwilliger ingezet voor deze startup en een kleine community van doven en slechthorenden opgebouwd in Nederland. Uiteindelijk bleek het downloaden van een app in de praktijk toch een te hoge barrière. Toen heb ik besloten om zelf aan de slag te gaan en een set van hardware microfoons te maken. Iedere deelnemer aan een groepsgesprek speldt een microfoon op. De dove persoon kan via zijn telefoon of tablet meelezen. Waarbij de tekstkleur correspondeert met de kleur van de microfoon.’

Hoe vernieuwend is het idee van Speaksee?

‘Speaksee is het eerste microfoonsysteem ter wereld dat accuraat groepsgesprekken tot negen personen kan omzetten naar tekst, terwijl alle sprekers worden weergegeven in verschillende kleuren. Het achtergrondgeluid van een gesprek wordt weggefilterd door middel van een zogeheten beam forming algoritme. De audio wordt naar een dockingstation gestuurd, dat verbonden is met internet. De gesproken tekst wordt dankzij ons goed ontwikkelde spraakherkenningsalgoritme omgezet naar geschreven tekst die instant verschijnt op het apparaat van de dove of slechthorende.

‘Voor deze Citylab010-aanvraag hebben we een nieuwe optie ontwikkeld. Daarbij zetten we gesproken tekst om in geschreven tekst, maar dan in een andere taal. Dat doen we speciaal voor de publiekslocaties van de gemeente Rotterdam. Voor anderstaligen, zoals arbeidsmigranten, is het niet altijd makkelijk om in contact te staan met de gemeente. Er wordt vaak alleen Nederlands of Engels gesproken. Speaksee maakt voor nieuwe Rotterdammers verbinding met de stad weer mogelijk.’ 

Hoe maakt deze oplossing de zorg doelmatiger en beter?

‘Door Speaksee kunnen doven en slechthorenden weer meedoen. Letterlijk, aan een gesprek. Maar ook figuurlijk, in de samenleving. Speaksee wordt in principe vergoed door de zorgverzekeraars. Audiologische centra informeren hun klanten hierover en schrijven Speaksee voor. Doordat mensen weer kunnen meedoen, verbetert dat ook hun mentale gezondheid. Het gevoel onderdeel te zijn van de maatschappij doet heel veel voor iemands gezondheid. Dat heb ik bij mijn eigen ouders gezien. Mijn vader is minder moe na een werkdag. Tijdens de laatste kerst konden ze voor het eerst écht groepsgesprekken volgden. Dat leverde emotionele reacties op. 

‘Wat voor doven en slechthorenden geldt, geldt ook voor anderstaligen. Wellicht vinden ze op deze manier ook eerder een baan. Maar ze krijgen eveneens meer toegang tot publiekslocaties van de gemeente Rotterdam én tot de zorg. Veel huisartsen hebben moeite om met anderstalige patiënten te communiceren. Zij zijn soms al blij als ze alleen al de basisinformatie kunnen overbrengen en patiënten de juiste medicatie geven. Advies over leefstijl schiet er daardoor vaak bij in, waardoor deze mensen een (grotere) gezondheidsachterstand krijgen.’

Beeld: fotostudio Benning & Gladkova

Wat gaan jullie doen met de 80.000 euro subsidie vanuit Citylab010?

‘De subsidie hebben we gekregen voor de vertalingsmodule voor publiekslocaties van de gemeente Rotterdam. Met het bedrag gaan we technisch ontwikkelen zoals het verbeteren van de kwaliteit van de vertalingen door betere vertaalmodules te implementeren. Ook maken we een nieuwe user interface, gaan we een handleiding schrijven en maken we promotiemateriaal. Daarnaast gaan we op zoek naar geschikte testlocaties en testdeelnemers.’

Welke uitdagingen verwacht je bij de ontwikkeling van Speaksee?

‘De kwaliteit van de vertalingen wordt een uitdaging. Zeker omdat we taalcombinaties gebruiken die wereldwijd nog niet veel gebruikt worden. Denk aan Nederlands-Turks of Nederlands-Arabisch. Ook de goede vertaling van vakjargon en gezegdes is uitdagend. Daarnaast is het altijd een uitdaging of een oplossing in de praktijk werkt zoals je had bedacht. Daarom willen zo vroeg mogelijk in het traject de eindgebruikers erbij betrekken.’

Waar hopen jullie over een jaar te staan?

‘Het zou tof zijn als de vertaaltechnologie goed werkt voor meerdere in Rotterdam belangrijke taalcombinaties. Hopelijk resulteert dat in tevredenheid van de gemeente én de Rotterdammers. Ik hoop dat we over een jaar kunnen zeggen dat meer Rotterdammers zich onderdeel voelen van de maatschappij. Van daaruit kunnen we de technologie verder uitrollen. Binnen de gemeente, maar bijvoorbeeld ook in de zorg en andere sectoren.’ 

Beeld: fotostudio Benning & Gladkova

Wil je de ontwikkelingen rondom Speaksee volgen? Connect met Jari Hazeleback op LinkedIn of bekijk de website van Speaksee.

Dit artikel is deel 3 van een reeks over de drie Life Sciences & Health-initiatieven voor Citylab010 2021. Via de links hieronder lees je de eerste twee delen:

• Deel 1: Kindercopoli, uniek combinatiespreekuur voor zieke kinderen
• Deel 2: 010NURSE ‘empowert’ Rotterdamse verpleegkundigen 

Een overzicht van alle 49 initiatieven die subsidie hebben ontvangen vanuit Citylab010, vind je in dit artikel.

Datum: 16 februari 2022